Tham dự Tọa đàm có ông Trương Bá Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí, Bộ Tài chính; ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế VCCI; ông Phan Đức Trung, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam và CEO Công ty AlphaTrue Trần Huyền Dinh

Trong thời đại , sự phát triển và bùng nổ như vũ bão của công nghệ số nói chung và công nghiệp công nghệ số nói riêng là xu hướng tất yếu toàn cầu. Công nghiệp công nghệ số ngày càng khẳng định được vai trò, vị trí là nền tảng, là hạ tầng thúc đẩy các ngành, lĩnh vực khác phát triển cũng như đóng vai trò dẫn dắt trong thúc đẩy phát triển kinh tế số, xã hội số, quốc gia số.

Bám sát các định hướng lớn, quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước cũng như nhận thức sâu sắc về vai trò và tầm quan trọng của công nghiệp công nghệ số, thời gian qua Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã dành sự quan tâm đặc biệt, sự chỉ đạo hết sức sát sao, quyết liệt trong thúc đẩy phát triển và ứng dụng công nghệ số trên các lĩnh vực cũng như không ngừng hoàn thiện các cơ chế, chính sách về công nghiệp .

Theo chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Thông tin và Truyền thông được giao là đơn vị chủ trì xây dựng và đang lấy ý kiến góp ý rộng rãi các cấp, các ngành đối với dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số để trình Quốc hội xem xét và thông qua vào kỳ họp sắp tới.

Dự thảo luật này có nhiều điểm nổi bật về quản lý, hành lang pháp lý, phát triển công nghệ số, trong đó tài sản số lần đầu tiên được định nghĩa tại Điều 8 của dự thảo luật. Theo đó, dự thảo luật khẳng định: "Tài sản số là sản phẩm công nghệ số được tạo ra, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực quyền sở hữu bằng công nghệ chuỗi khối mà con người có quyền sở hữu theo quy định của pháp luật về dân sự và pháp luật có liên quan".

Quy định của luật về tài sản số dự kiến được ban hành cũng đặt ra các yêu cầu quan trọng trong việc hoàn thiện các hành lang pháp lý đầy đủ đi cùng với các quy định về quyền sở hữu, nghĩa vụ thuế của các cá nhân, tổ chức hoạt động trong ngành.

Tài sản số tại Việt Nam: Tiềm năng lớn, thách thức không nhỏ

Chia sẻ tại Tọa đàm, đề cập đến bức tranh tài sản số, Phó Chủ tịch thường trực Phan Đức Trung cho biết, theo báo cáo của Chainalysis, Việt Nam luôn nằm trong top 3 toàn cầu về tỷ lệ người dân sở hữu tài sản số năm 2021-2022, chỉ sau UAE và Hoa Kỳ. Năm 2023, Việt Nam tụt 5 hạng, đứng thứ 7. Đặc biệt, 2 quốc gia nhỏ, sát với chúng ta là Thái Lan và Singapore đã vươn lên đứng thứ 5 và 3. Dòng tiền tài sản số đổ vào Việt Nam cũng tăng trưởng mạnh mẽ, từ 100 tỷ USD năm 2022 lên 120 tỷ USD năm 2023. Tài sản số không chỉ là những con số mang tính chất quy mô về dòng tiền dịch chuyển về Việt Nam, mà còn có quy mô cạnh tranh khu vực.

Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam Phan Đức Trung chia sẻ về tài sản số hiện nay tại Việt Nam

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký VCCI, chỉ ra rằng mặc dù tài sản số đã rất phát triển trên thực tế, rất nhiều quốc gia trong khu vực đã ban hành luật lệ, chính sách để thúc đẩy tạo ra hành lang pháp lý cho những dòng tài sản này đóng góp vào nền kinh tế, mang giá trị tích cực, nhưng Việt Nam vẫn chưa có khung khổ pháp lý đầy đủ cho loại tài sản này. Điều này đã khiến một số doanh nghiệp đáng chú ý như tập đoàn công nghệ Sky Mavis, một tập đoàn kỳ lân công nghệ của Việt Nam có hệ sinh thái game, là doanh nghiệp thuần Việt Nam nhưng do chưa có khung khổ pháp lý cho tài sản trong game và hoạt động dựa trên cơ sở nội dung số, tài sản số rất lớn phải chuyển trụ sở ra nước ngoài, gây ra "chảy máu chất xám" và mất mát cơ hội đầu tư.

Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế VCCI Đậu Anh Tuấn chia sẻ tại Tọa đàm

Ông Đậu Anh Tuấn cho rằng, với sự phát triển khoa học công nghệ mạnh mẽ như hiện tại, Việt Nam cần phải là điểm đến của các nhà đầu tư công nghệ số. Cần từng bước xây dựng khung khổ pháp lý, khi đó, công nghiệp công nghệ số dần được hình thành, phát triển mạnh mẽ, quyền và lợi ích của những người tham gia trong lĩnh vực này được bảo vệ.

Cần xây dựng pháp luật, chính sách đồng bộ

Cùng quan điểm, ông Trương Bá Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý, giám sát chính sách thuế, phí và lệ phí, Bộ Tài chính phân tích: Thời gian qua, chúng ta không có khung pháp lý liên quan đến tài sản số nhưng các giao dịch về tài sản số vẫn diễn ra thông qua sàn giao dịch nước ngoài và cá nhân. Vì vậy, cần thiết phải có khung pháp lý liên quan đến tài sản số. Trong đó, phải xác định và làm rõ định nghĩa tài sản số là gì cũng như vị trí pháp lý của tài sản số. Nếu thừa nhận và quản lý tài sản số như tài sản thì đòi hỏi không chỉ sự tham gia của Bộ Tài chính mà của rất nhiều Bộ, ngành có liên quan.

Đại diện Bộ Tài chính cũng khẳng định, trường hợp dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số được Quốc hội thông qua, trong phạm vi và chức năng của mình, Bộ Tài chính sẽ triển khai thực hiện các vấn đề liên quan, bao gồm cả hoàn thiện chính sách về thuế.

Ông Tuấn cũng đề xuất cần có khái niệm tài sản số thống nhất để phân loại đúng, vì mỗi tài sản số có thể phục vụ cho mục tiêu khác nhau, từ đó mới có căn cứ thực hiện việc thu thuế. Bên cạnh đó, cùng cần hoàn thiện các pháp luật có liên quan để bao quát được các hoạt động liên quan đến tài sản số.

Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Trần Huyền Dinh, CEO Công ty AlphaTrue nhận định: Trong thời gian qua, doanh nghiệp đã nhận được khá nhiều sự quan tâm từ Chính phủ, thông qua các chính sách thúc đẩy chuyển đổi số cũng như phát triển kinh tế số, đơn cử Quyết định 194/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ nhằm giúp Việt Nam ra khỏi danh sách xám, dự thảo Nghị định cơ chế thử nghiệm có kiểm soát - cho ngành Fintech tại Việt Nam và đặc biệt là dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều khó khăn đáng kể trong lĩnh vực tài sản số. Theo ông Dinh, hiện nay, hành lang pháp lý về tài sản số chưa được hoàn thiện nên dẫn đến tình trạng thiếu rõ ràng trong việc xác lập quyền sở hữu và trách nhiệm thuế của doanh nghiệp. Rất nhiều trường hợp doanh nghiệp để phát triển dễ dàng hơn buộc phải qua các địa bàn lân cận như Singapore, Hong Kong. Điều này không chỉ tạo ra thách thức cho doanh nghiệp trong việc tuân thủ pháp luật mà còn gây khó khăn trong việc thu hút vốn, đặc biệt vốn đầu tư nước ngoài.

Đối với dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số và các luật liên quan đến tài sản số sắp tới, đại diện AlphaTrue kỳ vọng các quy định này sẽ mang lại sự minh bạch, cụ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong lĩnh vực này, đồng thời hạn chế sự chảy máu chất xám, cũng như thu hút nhiều dòng vốn nước ngoài vào Việt Nam. Doanh nghiệp mong muốn thúc đẩy nhanh hơn nữa quá trình cho các doanh nghiệp thử nghiệm cũng như ứng dụng công nghệ mới, có sự kiểm soát nhất định.

“Chúng tôi tin tưởng rằng khi các quy định về tài sản số được luật hóa cụ thể, minh bạch hơn thì doanh nghiệp sẽ có thêm động lực, niềm tin để tiếp tục đầu tư, phát triển, góp phần vào sự phát triển của ngành công nghiệp số tại Việt Nam”, ông Trần Huyềnh Dinh bày tỏ.

Ông Đậu Anh Tuấn cũng bày tỏ kỳ vọng, bên cạnh Luật Công nghiệp công nghệ số, cần có chiến lược lớn hơn, bài bản hơn, quy định rõ hơn về việc xây dựng chính sách đồng bộ, nhất quán để hiệu ứng tốt hơn. Do đó, phải có chính sách phối hợp như chính sách về phòng chống rửa tiền, chính sách về ngân hàng, chính sách về an ninh, chính sách về bảo mật. Những chính sách này phải đồng bộ bên cạnh chính sách về thu thuế. Theo ông Đậu Anh Tuấn, sự bài bản về chiến lược còn là phân công trách nhiệm, nghĩa vụ… các Bộ, ban, ngành cần phải làm chứ không riêng Bộ Tài chính.

Tọa đàm đã được lắng nghe những ý kiến đánh giá, phân tích, khuyến nghị, đề xuất hết sức sâu sát của các vị khách mời, phù hợp đối với dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số đang được lấy ý kiến rộng rãi của các cấp, các ngành và nhân dân, nhất là đối với những vấn đề trọng tâm của dự án luật về xác định tài sản số; các công cụ quản lý tài sản số và các chính sách đi kèm như vấn đề đánh thuế tái sản số, bảo vệ tài sản số, tạo sân chơi an toàn, minh bạch, cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng giữa các chủ thể đầu tư phát triển công nghiệp công nghệ số;….

Hi vọng rằng, dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số sau khi được tiếp thu, bổ sung, hoàn thiện và thông qua, ngành công nghiệp công nghệ số nước ta sẽ thực sự có những bước bứt phá, đột phá và phát triển mới, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển lực lượng sản xuất, nâng cao năng lực , đóng góp thiết thực và hiệu quả cho sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.