Trong thư gửi Quốc hội Mỹ, Tổng thống Biden mô tả sắc lệnh vừa ký để đối phó với mối đe dọa về sự phát triển về các công nghệ và sản phẩm quan trọng đối với quân đội, tình báo, giám sát hoặc khả năng hỗ trợ không gian mạng của các quốc gia như Trung Quốc.

Sắc lệnh yêu cầu Bộ Tài chính hạn chế hoặc cấm một số khoản đầu tư của Mỹ vào Trung Quốc trong các lĩnh vực công nghệ cao nhạy cảm, bao gồm chất bán dẫn, điện toán lượng tử và trí tuệ nhân tạo (AI). Sẽ có một số lĩnh vực bị cấm tuyệt đối không được đầu tư, phần lớn còn lại sẽ yêu cầu nhà đầu tư phải thông báo cho Chính phủ Mỹ biết.

Các hạn chế dự kiến sẽ có hiệu lực vào năm tới, trong bối cảnh Chính quyền Tổng thống Biden đang tìm cách củng cố vị thế trước Trung Quốc trên nhiều mặt như quân sự, kinh tế và công nghệ.

Các quan chức Mỹ cho biết sắc lệnh được đưa ra xuất phát từ các mục tiêu an ninh quốc gia, thay vì lợi ích kinh tế và các danh mục mà nó đề cập có phạm vi hẹp. Sắc lệnh tìm cách hạn chế khả năng Trung Quốc sử dụng các khoản đầu tư của Mỹ vào các công ty công nghệ của mình để nâng cấp quân đội, đồng thời duy trì mức độ thương mại rộng lớn hơn, vốn rất quan trọng đối với nền kinh tế của cả hai quốc gia.

Sắc lệnh nhắm mục tiêu đến các công ty phát triển phần mềm để thiết kế chip và công cụ sản xuất chúng. Mỹ, Nhật Bản và Hà Lan thống trị các lĩnh vực đó, trong khi Trung Quốc đang nỗ lực tìm cách tự sản xuất để tự chủ công nghệ chip tiên tiến.

Động thái này có thể làm gia tăng căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, mặc dù các quan chức Mỹ khẳng định các lệnh cấm nhằm giải quyết các rủi ro an ninh quốc gia “nguy hiểm nhất” và không chia cắt nền kinh tế phụ thuộc lẫn nhau của hai nước.

Andy Mok, một nhà nghiên cứu cấp cao của Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa, một tổ chức tư vấn có trụ sở tại Bắc Kinh, cho biết: “Đây là một biểu hiện khác về sự lo lắng của người Mỹ trong việc cố gắng ngăn chặn sự trỗi dậy về công nghệ kinh tế của Trung Quốc”.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cáo buộc Chính quyền Tổng thống Biden theo đuổi “quyền bá chủ công nghệ” và yêu cầu Washington “ngay lập tức thu hồi quyết định sai lầm của mình”.

Người phát ngôn của Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington, Liu Pengyu đã cảnh báo rằng Trung Quốc sẽ thực hiện các hành động để bảo vệ các quyền lợi của mình. Đồng thời tuyên bố Mỹ đang lạm dụng lý do an ninh quốc gia để chính trị hóa và vũ khí thương mại. Trong một tuyên bố liên quan, Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết họ quan ngại sâu sắc về sắc lệnh này của Mỹ và cho biết những hạn chế mới nhất sẽ phá vỡ chuỗi cung ứng toàn cầu. 

Emily Benson thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), cho biết bà hy vọng các khoản đầu tư vào AI sẽ bị cấm đối với người dùng và mục đích quân sự, đồng thời các khoản đầu tư khác vào lĩnh vực này sẽ chỉ cần thông báo cho chính phủ. Benson cho biết gánh nặng sẽ thuộc về chính quyền trong việc xác định công nghệ AI nào thuộc danh mục quân sự.